Onderwijs in Duitsland

Naar school in Duitsland – De verschillen met Nederland

Iedereen gaat minstens tien jaar van z'n leven naar school, soms zelfs nog langer. Niet alleen breng je er een groot gedeelte van je dag door en leer je er je vrienden kennen, je bereidt je ook voor op de toekomst. Net als Nederland hecht ook Duitsland veel waarde aan goed opgeleide mensen. Toch zijn er tal van verschillen tussen het Nederlandse en het Duitse schoolsysteem. Die komen in dit hoofdstuk aan de orde.

Het Duitse onderwijssysteem

Een één! Te gek !  De cijfers - Die Schulnoten

Wanneer een Duitse leerling thuiskomt met een één voor een proefwerk, zal hij of zij zich daar allerminst voor schamen. Een één is namelijk het hoogste cijfer dat je kunt halen op een Duitse school! De cijfers lopen daar niet van één tot tien , maar van zes tot één. Een zes is dus het allerlaagste cijfer dat je in Duitsland kunt halen, vergelijkbaar met een Nederlandse één, twee of drie. In de laatste twee jaar van het voortgezet onderwijs krijg je in plaats van cijfers, punten van één tot vijftien. Een vijftien is het hoogste wat je kunt halen.

Kindergarten

De Kindergarten is een vrijwillige dagopvang voor kinderen tot zes jaar. Het is niet echt vergelijkbaar met de Nederlandse kleuterschool, want het is ook een soort crèche en peuterzaal. Elk kind heeft het recht op een plaats in een Kindergarten, maar de opvang is niet verplicht. Veel kinderen brengen dan ook nog veel tijd thuis door, totdat ze met zes jaar echt naar school moeten. De Kindergarten is vaak een initiatief van kerken, stichtingen en gemeenten, soms ook van bedrijven of verenigingen.

Voortgezet onderwijs – Drie mogelijkheden

Er zijn in Duitsland verschillende mogelijkheden om een beroep te leren. Erg succesvol is de duale leerweg. Leerlingen zitten deels op school waar ze theorie leren en deels in een bedrijf waar ze praktische kennis opdoen. De bedrjven die dooer de staat zijn aangewezen als opleidingsbedrijven moeten aan bepaalde voorwaarden voldoen. Een speciale toetsingscommissie, waarin werkgevers, werknemers en beroepsopleiders zitting hebben, bepaalt of een leerling de opleiding met goed gevolg doorlopen heeft. Meer dan 500 duizend bedrijven in verschillende bedrijfstakken, alsmede overheidsdiensten, leiden werknemers op. In grotere bedrijven vindt de opleiding in aparte opleidingsplaatsen plaats, in kleinere bedrijven gebeurt dat gewoon op de werkvloer zelf.. Zulke duale opleidingen duren gemiddeld drie jaar en worden afgerond met een afsluitend examen. De meest populaire opleidingen bij jongens zijn die tot automonteur en elektricien en bij meisjes zijn de opleidingen tot artsassisstente en verkoopster erg in trek.

Naast de duale leerweg zijn er ook vakscholen die in drie jaar opleiden tot een bepaald beroep. Dit zijn de Berufsfachschule en de Fachoberschule, die twee tot drie jaar duren. Naast theoretische lessen komt ook de praktijk aan bod in praktica en stages. Na afronding van de  Fachoberschule hebben de leerlingen de mogelijkheid zich verder te specialiseren aan een Fachhochschule

Grundschule

Van je zesde of zevende tot je tiende of elfde ga je naar de Grundschule. Dan begint de verplichte leerweg in de Primarstufe (het basisonderwijs). Hier wordt begonnen met de telling van de klassen. Deze telling begint in de eerste klas van de Grundschule (basisschool) en loopt door tot de laatste klas van het voortgezet onderwijs (klas dertien wanneer je naar het Gymnasium gaat!). De telling van de klassen begint dus niet, zoals in Nederland, opnieuw wanneer je naar het voortgezet onderwijs overstapt. De Grundschule heeft vier klassen. Bijzonder onderwijs is in Duitsland niet zo wijdverbreid als in Nederland. Onderwijs op openbare scholen is in Duitsland gratis is maar bijzonder onderwijs - Montesori, Jena-plan, katholiek of protestants- krijgt nauwelijks financiële steun van de overheid en is daarom ook niet zo wijdverbreid in Duitsland. Daarnaast zijn er natuurlijk nog de sjiekere privéscholen, waarvoor heel veel geld betaald moet worden.

Hauptschule

Ongeveer een kwart van de Duitse kinderen gaat na deGrundschule naar de Hauptschule. Dit niveau laat zich het beste met het Nederlandse VMBO vergelijken en wordt afgesloten met de Hauptschulabschluss . De Hauptschule duurt vijf of zes jaar, dit verschilt per deelstaat, en de leerlingen gaan daarna door met een beroepsopleiding van twee jaar, die vaak in deeltijd (duaal) wordt gevolgd. Na deze beroepsopleiding zijn de jongeren klaar om aan het werk te gaan. Ook is er de mogelijkheid zich daarna in een bepaald beroep te specialiseren aan een Fachschule

 

Die Realschule

De middelbare school bied de algemene basis voor een vervolgtraject en wordt afgesloten met een diploma.(De mittlere Reife)
Het bied de scholieren de mogelijkheid een beroepsopleiding op hoger niveau te vervolgen, hier in af te studeren en/of aan een stage te beginnen

Gymnasium

Het Gymnasium stoomt leerlingen klaar voor het wetenschapelijk onderwijs aan Universität of Hochschule, net als het gymnasium of atheneum in Nederland. Verschil is dat er op een Duits Gymnasium niet per se Grieks wordt gegeven, maar wel Latijn als keuzevak. Ongeveer een kwart van de Duitse jongeren voltooit het Gymnasium door het Abitur(eindexamen) te halen.

Federale structuur

Duitsland heeft een federale structuur. Dat betekent dat de deelstaten (provincies) op verschillende terreinen hun eigen regels mogen opstellen. Ook het onderwijs wordt grotendeels decentraal geregeld. Voor de wetgeving en uitvoering is  iedere deelstaat zelf verantwoordelijk, en zo kan het dus zijn dat het schoolwezen in verschillende deelstaten anders georganiseerd is. Daarnaast zijn er natuurlijk ook landelijke regels vastgelegd, die ervoor zorgen dat het niveau van het onderwijs overal ongeveer gelijk is. Daardoor is het mogelijk, dat leerlingen makkelijk kunnen overstappen naar een andere school wanneer ze naar een andere deelstaat verhuizen. Zo is bijvoorbeeld afgesproken, dat overal dezelfde toelatingseisen gehanteerd worden.
Het schoolsysteem is in alle deelstaten hetzelfde. Men onderscheidt in Duitsland verschillende onderwijsfases (Stufen), die grotendeels overeenkomen met de Nederlandse indeling.

Leerplicht

In Duitsland ben je leerplichtig van je zesde tot en met je achttiende. Je moet dus twaalf jaar lang onderwijs volgen, waarvan minstens negen jaar (in sommige deelstaten tien jaar) op een voltijdopleiding, twee jaar mag je deeltijdonderwijs volgen (bijvoorbeeld een beroepsopleiding). Het onderwijs is over het algemeen gratis. Leermiddelen, zoals boeken, worden vaak voor niets ter beschikking gesteld of er wordt een eigen bijdrage verlangd, afhankelijk van het inkomen van de ouders.

Basisonderwijs – Begin van de schoolcarrière

3 reacties

  1. Beantwoorden
    Brigitte Chalghaf 5 juli 2019

    Bedankt voor de uitleg Peter! Ik heb later ook nog veel informatie op je site gevonden wat betreft scholing etc. Erg handig!

  2. Beantwoorden
    Brigitte 2 juli 2019

    Mijn man en ik zijn ons aan het inlezen in mogelijkheden voor verhuizen naar Duitsland. Ik zou graag meer teruglezen over crèche kosten, school en studiekosten voor kinderen, jeugd en voortgezet onderwijs. Heeft iemand tips en informatie? Is alle scholing gratis?
    Alvast bedankt!

    • Beantwoorden
      Peter Sijsling 4 juli 2019

      Duitsland is een federale staat en ieder Bundesland heeft zijn eigen wetgeving maar :
      – Met uitzondering van de Europese scholen, zijn er geen kosten verbonden aan het bezoeken van openbare scholen. Het collegegeld voor universiteiten wordt in het algemeen “Studiengebühr genoemd.
      – Kosten voor de “Kindergarten ” – Die zijn per gemeente nogal verschillend en o.a. afhankelijk van het inkomen van de ouders
      In heel Duitsland zijn er veel verschillende regels voor de kinderopvang. Sinds de invoering van het recht op een plaats voor kinderopvang is het aantal nieuwe registraties snel gestegen, zodat er op veel plaatsen veel vraag naar is. Kinderopvang is echter niet gratis.

      In Duitsland worden, afhankelijk van de regio, verschillende instellingen “Kindertagesstätten” vroeger”Kindergarten” genoemd (afgekort tot KiTa of Kita):

      De “Krippe” crèche (voor kinderen van een half jaar tot drie jaar),
      Kita (voor kinderen van tweeënhalf tot zes jaar oud)

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *