Erfrecht in Duitsland

Steeds meer Nederlanders gaan in Duitsland wonen. Naast de omschakeling wat cultuur en taal betreft ontstaan er door het leven in Duitsland een aantal veranderingen en bijzonderheden ten aanzien van de juridische status van deze Nederlanders. Bijvoorbeeld in geval van overlijden en de verdeling van een nalatenschap.

Erfcontract (Erbvertrag)

Een erfcontract (Erbvertrag) is een contract tussen twee of meerdere personen, waarin tenminste een persoon verklaringen aangaande zijn laatste wil verstrekt. En die kunnen, omdat er een contract bestaat, niet eenvoudig door de opsteller van het testament worden veranderd. Voor een erfrechtelijk verbintenis van deze aard bestaat vaak een heel praktische reden. De zoon van een zelfstandig ambachtsman bijvoorbeeld zal incidenteel slechts dan bereid zijn, om in het bedrijf van zijn vader te komen werken, indien hij in een erfcontract tot opvolger wordt verklaard.
Een erfcontract kan met iedere derde worden aangegaan. Voorwaarde voor afsluiting is dus niet een bestaand huwelijk noch een familiaire relatie. Her erfcontract dient in het bijzijn van een notaris te worden gesloten, waarbij alle contractpartners aanwezig dienen te zijn. Wordt in het kader van een erfcontract op een bindende wijze over het vermogen of delen daarvan (in het geval van een nalatenschap) beschikt, dan kan over deze delen in een laatste wilsbeschikking niet meer anders worden bepaald. Dus een later testament is niet meer mogelijk of zou in ieder geval ongeldig zijn.

Desondanks bestaan er verschillende juridische mogelijkheden om na sluiting van dergelijke contracten zich hiervan te ontdoen, bijv. door eensgezinde opheffing, een overeengekomen recht om afstand te doen door de contractspartij, betwisting of scheiding.

Huwelijkse voorwaarden

Met huwelijkse voorwaarden wordt bedoeld een overeenkomst tussen echtgenoten, waarin het recht op bezit en inkomen van beiden wordt geregeld. Als huwelijkse voorwaarden wordt het scala van vermogensrechtelijke regelingen aangeduid, dat dient te voldoen aan de gezamenlijke nastreving van de doelen binnen het huwelijk. Het Duitse recht kent drie erfrechtelijk relevante variaties:

1. De Zugewinngemeinschaft (wettelijk deelgenootschap)
2. De Gütertrennung (scheiding van goederen/huwelijkse voorwaarden)
3. De Gütergemeinschaft (gemeenschap van goederen)

Het wettelijk huwelijksvermogensstelsel is in Duitsland de Zugewinngemeinschaft. Op echtgenoten is dit stelsel van toepassing voor zover niet bij huwelijkse voorwaarden anders is overeengekomen. Bij de Zugewinngemeinschaft vindt bij overlijden de compensatie van de vermogensaanwas plaats doordat het wettelijk erfdeel (Pflichtteil) van de echtgenoot (1/4) met een ¼ deel wordt verhoogd. Zodoende bedraagt het erfdeel van de overlevende erfnemer de helft van de nalatenschap van de erflater; de andere rechthebbenden moeten dientengevolge de resterende helft delen.

De huwelijkse voorwaarden kunnen d.m.v. een huwelijkscontract door de echtgenoten worden bepaald. Bij Gütertrennung vindt er geen compensatie van de vermogensaanwas plaats. Ook de forfaitaire verhoging van het erfdeel blijft in dit geval achterwege. De huwelijkse voorwaarden kunnen echter alleen bij een notariële akte van huwelijkse voorwaarden worden overeengekomen.

Dit is ook zo bij de Gütergemeinschaft. Bij deze in de praktijk zeer ongebruikelijke vorm van huwelijkse voorwaarden bestaan er geen erfrechtelijke bijzonderheden. Het blijft ook hier bij het normale wettelijke erfrecht van de overlevende echtgenoot zonder compensatie vermogensaanwas, dus ook zonder verhoogd wettelijk erfdeel.

Samenwonen in Duitsland

Het Duitse erfrecht houdt in eerste instantie rekening met familie en bloedverwantschap. Steeds vaker bestaan er echter samenlevingsvormen die noch op afstamming, noch op een huwelijk berusten. In het Bürgerliche Gesetzbuch, met name in het erfrecht, wordt een dergelijke samenlevingsvorm niet erkend.

De samenleving van ongehuwden is in Duitsland wettelijk slechts geregeld voor homosexuele paren. Dat betekent dat tussen niet met elkaar gehuwde partners geen wettelijk erfrecht (gesetzliches Erbrecht) en daarmee bijvoorbeeld ook geen wettelijk erfdeel (Plichtteilsrecht) bestaat. Worden zij tot erfgenamen benoemd, dan moeten zij een legitieme portie aan de ouders of de kinderen betalen.

Als twee partners bijvoorbeeld een huis kopen en zijn niet getrouwd, dan worden zij juridisch gezien als twee mensen die samen een woning kopen en enkel een gezamenlijke huishouding voeren. Hetzelfde geldt ook voor een geregistreerd partnerschap plus het daarbij behorende samenlevingscontract, aangezien de partnerregistratie, zoals men die in Nederland kent, in Duitsland niet wordt erkend. Dit betekent bijvoorbeeld dat na overlijden de partner fiscaal en voor wat betreft de positie richting kinderen als een niet verwante wordt beschouwd.

Het is derhalve aan te bevelen dat samenlevenden contractueel regelingen treffen in het bijzonder wanneer in Duitsland onroerend goed wordt gekocht of wanneer de kosten voor het dagelijkse leven niet door beide in gelijke omvang worden betaald. Het is raadzaam dat samenwonenden te allen tijde een testament laten opstellen. Ouders houden recht op hun wettelijk erfdeel (Pflichtteil).

Gerelateerd bericht van dezelfde auteur over het successierecht  Lees meer  Copyright: Christian Theissen

Met vriendelijke toestemming van het Kantoor  Rechtsanwalt-STRICK – Rechtsanwälte & Steuerberater Siemensstraße 31 D-47533 Kleve – Bron :www.strick.de